De laatste weken kwam in mijn duurzaamheidsreis een aantal keren het boek The Wizard and the Prophet van Charles C. Mann aan de orde, en het verbaasde me dat zelfs mensen die veel met duurzaamheid te maken hebben het niet kennen. Tijd voor een kennismaking dan?
Het boek uit 2018 is een dubbelbiografie van twee opmerkelijke Amerikaanse wetenschappers uit het midden van de vorige eeuw. Het was een tijd van wereldwijde armoede en hongersnoden, miljoenen mensen verhongerden in landen als Biafra en Bangla Desh. Niet zoals nu - honger is nu vooral een vraagstuk van ongelijke verdeling, en is genoeg maar honderden miljoenen mensen leven nog steeds onder de armoedegrens en hebben chronisch honger. Toen was er gewoon niet genoeg om te eten, en op de zwart-wit TV zagen we de Afrikaanse en Aziatische kinderen met hongerbuikjes. We waren met 3 miljard mensen, en dat groeide naar 4 miljard. Die zouden we nooit kunnen voeden.
Norman Borlaug was de tovenaar uit het verhaal. Hij ging in Mexico aan de slag met zaadveredeling, en in combinatie met kunstmest leidde dit tot bijna onvoorstelbare groei. De Mexicaanse graanproductie verdubbelde in korte tijd, en datzelfde gebeurde in India en Pakistan, en later ook in China en Indonesië. Borlaug kreeg de Nobelprijs, de wereld kon 4 miljard mensen voeden, en inmiddels zelfs 8 miljard. Technologie had het onmogelijke gepresteerd.
Nederland werd bij uitstek het land waar technologisch gestuurde industriële landbouwproductie werd geperfectioneerd, we werden wereldberoemd als tweede exporteur van landbouwproducten ter wereld. Nergens halen we zoveel van een vierkante meter als hier.
William Vogt zag het onvermijdelijke ook aankomen. Hij is de profeet uit het boek, en al in 1948 publiceerde hij het boek Road to Survival waarin hij pleitte voor geboortebeperking en in het algemeen voor minder groei. "Cut it back" was zijn mantra. Vogt wordt algemeen bezien als de grondlegger van de milieubeweging, met het rapport Grenzen aan de Groei van de Club van Rome in 1972 leek Vogt (postuum) erkenning te krijgen.
Ik kende Vogt niet toen ik begin jaren '70 actief werd, maar ik was wel zijn volgeling.
We weten hoe het verder is gegaan. Groei werd alleen maar belangrijker, kapitalistische groei waarvoor alles moet wijken. De huidige Nederlandse stikstofproblematiek is rechtstreeks terug te voeren op de tegenstelling tussen tovenaars en profeten (zij het wel met 20% ontkenners, en dat waren Borlaug en Vogt natuurlijk niet).
Hoe nu verder? We zullen als tovenaars met technologie verder moeten, we kunnen niet anders. Maar die technologie zullen we wel op een nieuwe groene duurzame manier in moeten zetten. En tegelijkertijd zullen we ons als profeten moeten beseffen dat ook in onze leef- en consumptiepatronen dingen moeten veranderen. Business as usual gaat ons niet redden. We zullen the wizard and the prophet moeten zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten