Een paar weken geleden las ik het boek van Niall Ferguson - The West and the Rest. In dit boek probeert Ferguson the verklaren waarom het "Westen" sinds 1492 de dominante beschaving is geworden, en waarom dat bijvoorbeeld China niet gelukt is, ondanks dat zij in de vijftiende eeuw veel verder op het pad van beschaving waren dan wij Europeanen.
Het is een prikkelend boek, met onder andere de vraag waarom achter het IJzeren Gordijn een Amerikaanse jeans een tijd lang gold als het ultieme statussymbool. Konden de Russen zelf geen spijkerbroeken produceren? En waarom is MacDonalds de eerste uiting van westerse beschaving wanneer een land zich daarvoor open stelt.
Maar ook veel serieuzere aspecten worden belicht. Als het Westen vijfhonderd jaar de wereld heeft gedomineerd, kan het dan ook zomaar afgelopen zijn. Ferguson is daar mild over - het is meer dat de rest van de wereld nog verder verwesterd. Maar hoe lang domineren wij nog? Dat is een vraag die dit jaar toch wel heel nadrukkelijk op de voorgrond treedt. Betekent de Arabische Lente een verdere verwestelijking, of gaan die landen juist terug naar hun islamitische cultuur? En een nog veel prangender vraag: waar eindigt de euro crisis. Europa aan het infuus, gevoed door het dan weer oppermachtige China?
Het einde der tijden wordt regelmatig voorspeld, en ik zal de laatste zijn om daaraan mee te doen. Maar spannend is het wel.
Een interessante opvolger voor Ferguson die ik nu lees is David Deutsch's The Beginning of Infinity. De vraag is vergelijkbaar met Ferguson, maar het onderwerp "de verlichting" of de vooruitgang in technologie, denken, wetenschap, maatschappij, politiek, etc. (die ongeveer gelijk begon met de opkomst van het Westen en door Ferguson ook regelmatig genoemd wordt).
BeantwoordenVerwijderenKan de vooruitgang altijd doorgaan, of zit er een einde aan? En wat gebeurt er als we voor altijd doorgaan met innoveren?
Volgens Deutsch is ons huidige (westerse) politieke model, en de maatschappij waarin we leven, een verklaarbaar betere oplossing dan de systemen hiervoor, evenals onze kijk op ontwikkeling en wetenschap. Een echte stap terug (en dus het einde van "the West") kan alleen als we ons verlichtingsdenken opgeven en - zoals in het verleden - het vertrouwen in vooruitgang opgeven. Of dat een trend is die gaande is in het westen, is iets wat we zelf moeten bepalen.
Ik neem 'm volgende keer mee!